 |
| «Մահացող ստրուկը», Միքելանջելո, 1513 թ., Լուվր թանգարան, Փարիզ: |
Կավալիերին, նրա մեծ սերը
Տարիներ շարունակ Միքելանջելոյին քիչ թե շատ հաջողվել է հաշտեցնել իր ներքին հակասությունները և զսպել իր հուզական և սեռական հակումները։ Այնուամենայնիվ, թվում է, թե նա, ի վերջո, զիջել է 57 տարեկան հասակում, երբ հայտնվել է չափազանց թեժ և կրքոտ սիրային իրավիճակում:
1532 թ., Միքելանջելոն հանդիպել է 23-ամյա ազնվական Թոմասո դեյ Կավալիերիին (Tommaso dei Cavalieri, 1509-1587 թթ.): Կավալիերին բացառիկ գեղեցկություն է ունեցել. նրա արտաքին տեսքը համապատասխանել է գեղարվեստագետի իդեալական առնական գեղեցկության պատկերացումներին: Նա նաև եղել է խելացի, էլեգանտ և բարեկիրթ:
 |
| «Հաղթանակի հանճարը», Միքելանջելո, 1532-34 թթ., Պալազզո Վեկքիո, Ֆլորենցիա: Ըստ բազմաթիվ գիտնականների, հիմնական կերպարի մոդելը Կավալիերին է եղել, իսկ տարեց կերպարինը հենց ինքը՝ Միքելանջելոն: |
Միքելանջելոն իր սիրեցյալին ուղարկել է բազմաթիվ գծանկարներ, նամակներ և բանաստեղծություններ, որոնցում արտահայտել է իր զգացմունքները: Օրինակ՝ 1533-ի հունվար 1-ին իր նամակում մի քանի նրբաճաշակ գծակնարների հետ միասին Կավալիերիին բնութագրել է որպես «աննման և անգերազանցելի» և «մեր դարի լույսը, աշխարհի գերազանցիկը», խոստացել նվիրվել նրան «ներկաս և մնացած օրերս»:
Մեկ այլ նամակում՝ նուն թվականի հուլիսի 28-ին, նա Կավալիերիին արտահայտել է իր «անսահման սերը» և ավելացրել՝ «ես համոզվեցի, որ այլևս չեմ կարող մոռանալ Ձեր անունը, ինչպես որ չեմ կարող մոռանալ այն սնունդը, որն ինձ ապրեցնում է: Ավելին՝ ես կարող եմ ավելի շուտ մոռանալ այն սնունդը, որով ապրում եմ, որը թշվառաբար սնուցում է միայն մարմինս, քան թե Ձեր անունը, որը սնուցում է թե՛ մարմինս, թե՛ հոգիս՝ տալով ինձ այնքան բերկրանք, որ ես անզգայանում եմ և՛ վշտի և՛ մահվան վախի հանդեպ»:
 |
| «Ապոլլոն», անավարտ արձանը վերագրվում է Միքելանջելոյին, 1530 թ., Բարջելո թանգարան: |
Միքելանջելոն գրել է նաև մի քանի տասնյակ սիրային բանաստեղծություններ՝ ուղված Կավալիերիին՝ գովաբանելով նրա «գեղեցիկ դեմքը» և «բարեկազմ բազուկները»: Նա միանշանակ փափագել է ֆիզիկական մերձեցում՝ ցանկանալով բռնել «իմ այնքան շատ ցանկալի, իմ այնքան քաղցր հարգելիիս, անարժան պատրաստ ծոցումս՝ ընդմիշտ»: Նա ցանկացել է լինել այն «շերամի որդը», որից պատրաստված հագուստը «հաճույքով» կհագցներ և կծածկեր նրա «գեղեցիկ կուրծքը»:
Զերծ շեշտված մեղքի զգացումից, որը նախկինում նա ունեցել էր՝ Միքելանջելոն, այնուամենայնիվ, փորձել է իր սերը Կավալիերիի հանդեպ արդարացնել կրոնական մոտիվներով: Կավալիերիի գեղեցկությունը տարել է նրան դեպի Աստված, ով «իր շնորհքը ամենահաջող, բայց քողարկված ձևով դրսևորել է այդ մահկանացու հաճելի կերպարում, որին ես կարող եմ սիրել միայն որպես Նրա արտացոլքը»:
Ի պատասխան Միքելանջելոյի գծանկարների շարքի, կրքոտ նամակների և լիրիկական պոեմների՝ Կավալիերին եղել է երկիմաստ: Առաջին հերթին նա շոյվել է նրանից, որ դարձել է հանճարի հիացմունքի առարկան: Երբեմն նա պատասխանել է նրան դրական տոնով: 1953-ի օգոստոսի 2-ին, օրինակ, Կավալիերին գրել է, «Ես փախչում եմ չար արարքներից, ... այսպիսով՝ չեմ պատրաստվում սիրել որևէ մեկի, բացի Ձեզանից»: Երբեմն, նա չի փոխադարձել: Հանճարի մոլեգնոտ վերաբերմունքը մտահոգել է նրան: Երիտասարդի պատահական անտարբերությունը տանջել է Միքելանջելոյին:
 |
| «Գանիմեդեսի առևանգումը», պատճեն, Միքելանջելո, 1532 թ., Ֆոգգ արվեստի թանգարան, Կեմբրիջ: Միքելանջելոն այս գծանկարում, որն ուղարկել է Կավալիերիին, հղում է կատարել հունական դիցաբանության մեջ նշանավոր նույնասեռական սիրային պատմություններից մեկին՝ Զևս աստծո սիրոն Գանիմեդեսի նկատմամբ: |
 |
| «Մարդկային կյանքի երազանքը», Միքելանջելո, 1533 թ.: Միքելանջելոն այս գծանկարում ներկայացրել է Պլատոնի այն գաղափարը, ըստ որի սերը մարդուն թևեր է ընծայում: Միքելանջելոն իր բանաստեղծություններից մեկում նշել է․ «Մեկ հոգի երկու մարմիններում՝ հավերժական են դառնում, միասին բարձրանում երկինք նույն թևերով»: |
Որոշ պատմաբաններ պնդել և պնդում են, որ Միքելանջելոյի և Կավալիերիի կապը զուտ բարեկամական է եղել և որ Միքելանջելոյի համար Կավալիերին եղել է այն որդին, ում Միքելանջելոն երբեք չի ունեցել: Միքելանջելոյի գրած նամակները և բանաստեղծությունները, սակայն, չեն կարող վկայել նման հայրական կապի մասին: Դեռ ավելին՝ գոնե Միքելանջելոյի պարագայում նրանք զգալիորեն անցած են եղել «Պլատոնական սիրո» սահմանը:
Կավալիերիին ուղված սիրային պոեմների հուզական թեժությունը և սիրային բնույթը այնքան ակնհայտ և ապշեցուցիչ են եղել, որ անհարմար դրության մեջ են դրել շատերին, այդ թվում` իր եղբորորդուն, Միքելանջելո Բուոնարոթթի Կրտսերին, այն աստիճանի, որ երբ նա հրատարակել է այդ բանաստեղծությունները 1623 թ. (իր հորեղբոր մահից հետո), փոխել է դերանունների սեռը՝ ձևացնելով, որ նրանք իբր թե հասցեագրված են եղել մի կնոջ: Միքելանջելոյի բանաստեղծությունների ճշգրիտ տարբերակը առաջին անգամ լույս է տեսել երկու դար անց, 1863 թ.:
Հարկ է նշել, որ չնայած նրան, որ Կավալիերին ամուսնացել է իրենց հանդիպումից 4 տարի անց, նա և Միքելանջելոն շարունակել են իրենց կապը հետագա 30 տարիների ընթացքում: Ի դեպ՝ Միքելանջելոն երբեք չի ամուսնացել և իր ողջ կյանքի ընթացքում չի ունեցել մտերիմ հարաբերություններ որևէ կնոջ հետ:
Միքելանջելոյի գրանցած միակ բարեկամությունը հակառակ սեռի ներկայացուցիչներից մեկի հետ եղել է կապը բանաստեղծուհի Վիթորիա Կոլոնայի (Vittoria Colonna, 1492-1547 թթ.) հետ: Նրանք ծանոթացել են 1536 թ. և շարունակել են պարբերաբար հանդիպել և փոխանակել մեծ թվով սքանչելի բանաստեղծություններ, որոնք հիմնականում հոգևոր բովանդակություն են կրել: Ըստ որոշ կենսագիրների, Միքելանջելոյի հետաքրքրությունը Կոլոնայի հանդեպ որոշ չափով պայմանավորված է եղել Կավալիերիի հանդեպ ավելի վաղ զգացած իր տառապանքներով և հիասթափություններով : Համենայնդեպս, նրանց միջև հարաբերությունները ամբողջովին մնացել են «պլատոնականության» սահմաններում: Միքելանջելոն, ի դեպ, արտահայտել է իր ափսոսանքը, որ իրեն երբեք չի հաջողվել համբուրել Կոլոնայի ճակատը, ինչպես համբուրել է նրա ձեռքը:
 |
| «Միքելանջելոն պատվում է Վիթորիա Կոլոնայի դին», Ֆրանչեսկո Եակովաչի, 1880 թ., Կապոդիմոնտեի ազգային թանգարան, Նեապոլ: |
ՀՈԴՎԱԾԻ ՇԱՐՈՒՆԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ >>> ԱՅՍՏԵՂ
_____________________________________________________
Վերածննդի հսկա Միքելանջելո
կենսագրություն 5 մասով
մաս 1-ին՝ Հակադիր տեսակետների հորձանուտում >>> ԱՅՍՏԵՂ
մաս 2-րդ՝ Հռչակ՝ որպես քանդակագործ >>> ԱՅՍՏԵՂ
մաս 3-րդ՝ Հռչակ՝ որպես նկարիչ >>> ԱՅՍՏԵՂ
մաս 4-րդ՝ Կավալիերին, նրա մեծ սերը >>> ԱՅՍՏԵՂ
մաս 5-րդ՝ «Ահեղ դատաստանը» >>> ԱՅՍՏԵՂ
տես նաև՝
Սոնետ Թոմասո դեյ Կավալիերիի համար 1 >>> ԱՅՍՏԵՂ
Սոնետ Թոմասո դեյ Կավալիերիի համար 2 >>> ԱՅՍՏԵՂ
No comments:
Post a Comment