Շառլ Ազնավուր՝ համարձակ ու առաջադեմ երգիչ

Աշխարհահռչակ երգիչ Շառլ Ազնավուրը ծնվել է 1924թ. մայիսի 22-ին Փարիզում, հայ գաղթականներ Միշա և Քնար Ազնավուրյանների ընտանիքում: Նրա իսկական անունն Է  Շահնուր Վաղինակ Ազնավուրյան։ Ազնավուրի հայրը ծնվել է Ախալցխայում, արմատներով Էրզրումից է, իսկ մայրը՝ Քնար Բաղդասարյանը Իզմիրից է՝ Հայոց ցեղասպանության ականատես փրկվածներից։ Ազնավուրը համաշխարհային հռչակ է ստացել 1956-ին՝ Փարիզի Օլիմպիա դահլիճում, հաջող ելույթից հետո։

Նա 1971-ին հեղինակում և 1972-ին երգում է Comme ils disent («Ինչպես ասում են») երգը, որում նկարագրում է մի տրանսվեստիտի բարդ իրավիճակը: Երգը Ազնավուրին ներշնչել է իր վարորդ և քարտուղար Անդրյուշան:

Այդ ժամանակ հասարակությունը ընդհանրապես տրանսվեստիզմը, փոխսեռականությունը, երկսեռականությունը և նույնասեռականթյունը համարում եր նույն երևույթը անտեղյակ լինելու պատճարով: Ի դեպ, թեման այդ ժամանակաշրջանի տաբուներից էր: Ազնավուրն առաջինն էր, որ առանց հեգնանքի և ծաղրանքի փորձեց ներկայացնել տրանսվեստիտ-նույնասեռականի դրամատիկ կերպարը, ով գիշերները կերպարանափոխվելով՝ ակումբում սթրիփթիզ է ներկայացնում, իսկ ավարտին, երբ վերջին հագուստն է հանում, ցնցում է հանդիսատեսին` ցուցադրելով, որ ինքը տղամարդ է:

Ազնավուրն հիշում է, երբ առաջին անգամ նույնասեռական իր ընկերների շրջանակներում պատրաստվել է կատարել այդ երգը, վերջիններիս արձագանքը սառն էր եղել.”Հետո նրանք ինձ հարցրին, թե ո՞վ է կատարելու երգը: Ասեցի՝ ես ինքս: Այնուհետև երկար լռությունից հետո, մեկն անհանգստացած ցանկացավ իմանալ, արդյոք ես չե՞մ պատրասվում նախքան երգելը որևէ հայտարարություն անել:

- Դուք պատկերացնո՞ւմ եք ինձ բեմում նման հայտարություն անելիս՝ ես հիմա ինձ հոմոսեքսուալի տեղ եմ դնելու, բայց այդպիսին չեմ:
 Եւ վերջում, այլևս ոչ մի հարց նրանց կողմից:”

 Շառլ Ազնավուրի կատարումը 1972-ին

>

Comme ils disent / «Ինչպես ասում են»

J'habite seul avec maman / Ես ապրում եմ մենակ`մամայիս հետ,
Dans un très vieil appartement rue Sarasate / Սարազաթ փողոցի մի շատ հին բնակարանում
J'ai pour me tenir compagnie / ինձ շրջապատող ընկերներն են
Une tortue deux canaris et une chatte. / մի կրիա, երկու դեղձանիկ ու մի կատու:

Pour laisser maman reposer / Որպէսզի մամաս հանգստանա
Très souvent je fais le marché et la cuisine / շատ հաճախ ես եմ գնում շուկա և եփում ճաշ,
Je range, je lave, j'essuie, / տունը հավաքում, լվանում, մաքրում,
A l'occasion je pique aussi à la machine. / երբեմն էլ [կարի] մեքենայով կար անում:

Le travail ne me fait pas peur / Աշխատանքն ինձ չի վախեցնում,
Je suis un peu décorateur un peu styliste / ես մի քիչ դեկորատոր եմ, մի քիչ էլ դերձակ,
Mais mon vrai métier c'est la nuit. / բայց իմ իրական արհեստը գիշերն է,
Je l'exerce en travesti, je suis artiste. / երբ տրանսվեստիտի կերպարում եմ. ես արտիստ եմ:

J'ai un numéro très spécial / Ունեմ շատ առանձնահատուկ համար,
Qui finit en nu intégral après strip-tease, / որի վերջում լրիվ մերկանում եմ, սթրիպտիզից հետո
Et dans la salle je vois que / և սրահում տեսնում եմ,
Les mâles n'en croient pas leurs yeux. / որ տղամարդիկ չեն հավատում իրենց աչքերին,
Je suis un homo comme ils disent. / ես հոմոսեքսուալ եմ [նաև Օ՜հ ես տղամարդ եմ ], ինչպես ասում են:

Vers les trois heures du matin /Գիշերվա ժամը երեքին
On va manger entre copains de tous les sexes / տարբեր սեռի ընկերներով գնում ենք ուտելու,
Dans un quelconque bar-tabac. / պատահական մի բար ակումբում
Et là on s'en donne à cœur joie et sans complexe / և այդտեղ մենք զվարճանում ենք և առանց բարդույթի,
On déballe des vérités / անկեղծանում
Sur des gens qu'on a dans le nez, on les lapide. / այն մարդկանց մասին, որոնց հեգնում ենք. մենք նրանց քարկոծում ենք
Mais on le fait avec humour / բայց դա մենք անում ենք հումորով,
Enrobé dans des calembours mouillés d'acide / բառախաղով, թեթև կծույով:

On rencontre des attardés / Մենք հանդիպում ենք հետամնացների,
Qui pour épater leurs tablées marchent et ondulent / որոնք սեղանակիցներին զարմացնելու համար քայլում են`օրորվելով,
Singeant ce qu'ils croient être nous / կապկելով այն ինչ կարծում են մենք ենք,
Et se couvrent, les pauvres fous, de ridicule. / և ծիծաղելի են դառնում այդ խեղջ ապուշները:

Ça gesticule et parle fort. / Իրանց ձև են տալի, բարձր խոսում,
Ça joue les divas, les ténors de la bêtise. / իրենց [օպերայի] դիվաների տեղ են դնում, հիմարության տենորների:
Moi les lazzi, les quolibets / Ինձ այդ գրեհիկները, կեղծարարները,
Me laissent froid puisque c'est vrai. / ինձ անտարբեր են թողնում, քանի որ`
Je suis un homo comme ils disent. / ես հոմոսեքսուալ եմ, ինչպես ասում են:

A l'heure où naît un jour nouveau / Այն ժամին, երբ ծնվում է նոր օրը,
Je rentre retrouver mon lot de solitude. / ես տուն եմ գնում`վերգտնելու իմ մենության անկյունը,
J'ôte mes cils et mes cheveux / հանում եմ իմ թարթիչները, պարիկը`
Comme un pauvre clown malheureux de lassitude. / ինչպես մի խեղճ ծաղրածու` դժբախտացած ձանձրույթից:

Je me couche mais ne dors pas / Պառկում եմ, բայց չեմ քնում,
Je pense à mes amours sans joie si dérisoires. / մտածում եմ տխուր սերերիս մասին. այնքան ողբալի է:
A ce garçon beau comme un Dieu / Այն աստվածային գեղեցիկ տղայի մասին,
Qui sans rien faire a mis le feu à ma mémoire. / ով առանց ոչինչ անելու կրակ գցեց հիշողությանս մեջ :

Ma bouche n'osera jamais / Բերանս երբեք չի համարձակվի
Lui avouer mon doux secret mon tendre drame / նրան խոստովանել իմ նուրբ գաղտնիքը, իմ ջերմ ցավը,
Car l'objet de tous mes tourments / քանի որ իմ բոլոր տառապանքների առարկան
Passe le plus clair de son temps au lit des femmes / իր ժամանակի մեծ մասը անց է կացնում կանանց անկողիններում:

Nul n'a le droit en vérité / Ոչոք իրավունք չունի, իրականում,
De me blâmer de me juger et je précise / ինձ մեղադրելու, դատելու, և ես հաստատում եմ,
Que c'est bien la nature qui / որ բնությունն է
Est seule responsable si / միակ պատասխանատուն, որ
Je suis un "homme oh" comme ils disent. / ես հոմոսեքսուալ եմ, ինչպես ասում են:

Լառա Ֆաբիանի կատարումը  >>>

Մարկ Ալմոնդի անգլերեն տարբերակը  >>>